Uyku problemi, çözümü ve düşündürdükleri...

Uyku problemi
Bir bebek emzirilerek, kucakta sallayarak veya pış pışlayarak uyutulur ve daha sonra çıt çıkarmadan, usulca beşiğine konur; derin bir nefes alınır ve birikmiş işleri yoluna koymak için bilgisayar başına geçilir. İlk önce stres dolu uyutma işinden sonra biraz rahatlamak için e-maillere bakılır, sonra hızlıca yeni kayıt göndermiş annelerin blogları gezilir ve zevkle okunan bir yazıya cevap yazmak üzere yorum tuşuna basılır ama ne mümkün! "Aha aha" diye kesik kesik bir ağlama sesi gelir; henüz yarım saat önce yatırdığınız bebeğiniz sizi çağırmaktadır, evet eşinizi değil sizi! Çünkü eğer o giderse bu sakin başlayan kesik ağlama sesi sürekli ve yüksek bir tona dönüşüp bebeğinizi uyandıracak ve bebeğiniz çok uykusu olduğu halde sizi ememediği için uyuyamadığından bu duruma sinirlenip daha çok ağlayacak ve akabinde kısır döngüye girip hem sizi hem de kendisini çileden çıkacaktır. Ve siz de bunu hiç mi ama hiç istemediğiniz için koşarak yanına gider, beşiğinden alıp paragraf başına geri dönersiniz.

Problemin tarihi

Tam olarak bu aşamaya nasıl geldiğimizi hatırlamamakla birlikte, 6 aylık olduktan sonra uyku ile ilgili bir problemimiz olduğunu farkedip 10. aya kadar sabrettikten sonra bir çözüm bulmak gerektiği konusunda karar birliğine vardık diyebilirim. Bizim kişisel tarihimiz dışında uyku problemi gerçekten çok eski bir problem. Bir bebeğin tarihi içerisinde konumlandırmak gerekirse de, okuduğum çalışmalar ve kişisel anılar bunun 6-7 ay civarında başlayıp ya da anne-baba tarafından farkedilip/bilinç düzeyine çıkarılıp; 9-12 ay arasında tavan yaptığını ve önlem alınmazsa 2-3 yaşına kadar devam ettiğini söylüyordu.

Bulgular

Karşılaştığım kaynaklarda en çok bahsedilen ve bizim de bizzat şahit olduğumuz bulgular şunlar:

1. Kendi kendine uyuyamama (genelde biberon, emzik veya emzirme dışında uykuya dalamama)
2. Gece neredeyse her saat başı uyanma (aslında uyku döngüsünün bir parçası olması dolayısıyla normal bir step --kısa uyanış)
3. Gece boyunca emmek isteme, anne memesini emzik olarak kullanma
4. Gündüz iştahsızlık
5. Gece vakti babayı gördüğünde "ortalığı yıkma"
6. Özellikle 9-10 ay civarında anne memesine artan düşkünlük ("anne mem" diye ağlayarak annenin bir yandan içinin yağlarını eritme diğer yandan da kendini kötü hissetmesine sebebiyet verme:)
7. Tüm bulguların şiddetinin/derecesinin zamanla doğru orantılı olarak artması

Problemin çözümü

Uyku probleminin çözümü ile ilgili yöntemler genelde iki ana başlık altında toplanıyor: "Bırak ağlasın" ve "ağlamak yok". Bebeklerin tek iletişim şekli ağlamak olunca, onları öylece bırakmanın karşılıklı iletişim ve güven açısından çok sağlıklı olmayacağını düşündüğümüz için "ağlamak yok" (gülmek var:) kategorisindeki metodlardan iki tanesini denedik.

Bunlardan birincisi, daha önce bahsettiğim Elizabeth Pantley'in "The No Cry Sleep Solution" metodu. Bu metod, uyku eşleştirmelerinin yavaş yavaş azaltılarak bırakılması esasına dayanıyor ve uygulaması daha uzun süren bir çözüm öneriyordu. Biz bunu gerçekleştiremedik. Gece vakti 1., 2. kez uyandığı zaman uyguladık ama biz yattıktan sonraki uyanmalarında çok zor oldu, tatlı uykumuza 5 dakika daha önce dönmek için kısa süreli çözümlere tav olduk.

İkincisi ise "Whisperer's Sleep Method", nam-ı diğer "Yatır/Kaldır". Bu metodu 1 haftadır uyguluyoruz ve YavruSu doğduğundan beri, yani 10,5 aydır ilk kez 7 saat kesintisiz uyudu :)) Nasıl olduğunu anlamadık ama inanılmaz hızlı bir şekilde adapte oldu ve gündüz yemelerini bile etkiledi. Bebiş bir haftadır gece emmediği için gündüz acıkıyor ve iyi yiyor, gündüz iyi yediği için de gece rahat uyuyor. Metod "6 aya kadar bebeğinizi yatağına yatırıp sırtını sıvazlayarak pış pışlayarak uyutun, 6 aydan sonra da yatağına yatırıp ağlayınca kucağınıza alın ancak susar susmaz tekrar yatırın ve böylece kendi kendine, kendi yatağında uyumayı öğrenecektir" diyor. Gerçekten basit bir metod. Zaten orijinal dilinde de "E.A.S.Y method" olarak sunulmuş. Kolay anlamına gelen EASY kelimesi, Amerikalıların bayıldığı bir kelime sanatı olan akronim haline getirilmiş: Eat, Activity, Sleep and You. Yani "Yemek, Aktivite, Uyku ve Siz": Uyanınca yemek yer, sonra birlikte çeşitli aktivitelerde bulunur/oyun oynarsınız, o tekrar uyur ve bu arada siz de dinlenirsiniz (akronim uğruna biraz kabalaştırılmış bir anlatım sunuyor ama bu tarz hakikaten çok hakim bu diyarlarda). Herneyse, metodu uygulamak da gerçekten kolay çünkü çok hızlı sonuç veriyor --tabii eğer ısrarlı ve istikrarlı bir şekilde uygularsanız. Zaten sanırım her metod için anahtar nokta burası: yani hangi metodu uyguladığınızdan ziyade, onu istikrarlı bir şekilde uygulamanız daha önemli.

Bizim sadece ilk gece zor oldu (1 saat 45 dakika sürdü ve 58 kere yatırıp kaldırdım) ki bunu bekliyordum. Tracy Hogg'un --kitabın yazarı-- ilk gece 126 kez yatırıp kaldırmış ancak 3 günde sonuç almış olmasından cesaret alarak çok sabırlı ve sakin davranmaya özen gösterdim, çünkü bu sefer kısa süreli çözümlere pay vermeye hiç niyetim yoktu; gerçekten artık canıma tak etmişti! Uyku uyuyamanın yanısıra her saat başı 20 dakika boyunca bir bebeği uyutmaya çalışmak çok yıpratıcıydı ve gece boyunca emdiği için tahriş olup moraran memelerimin acısı da cabası olmuştu. Aslında eylem planına göre baba başrolü oynayacaktı çünkü beni memeyle özdeşleştiriyordu ve bunu kırmalıydık; ancak YavruSu bu duruma çok sinirlenip şiddetli bir ağlama krizine girerek anneyi yanına getirtmeyi başardı. Ama sonraki tüm uyanmalarda ve diğer gecelerde *süper babamız* metodu binbir özen ve itinayla uyguladı ve uyanma sayısı ve uyutma süresi inanılmaz bir şekilde düştü. En son gece birkaç dakika içerisinde uykuya dalıp sadece 1 kere uyandı, o da 12 civarı altını değiştirirken. Sonra sabah 7'ye kadar uyudu :))

Şimdi ben uyku rutinini yapıyorum, iyi geceler dileyip yatağına yatırıyorum, sonra babası devralıyor: ağlayınca alıp susunca yatırıyor, biraz sırtını sıvazlıyor ve birazcık pış pışladıktan sonra bırakıyor, ve YavruSu mışıl mışıl uyuyor.

Tartışma ve Sonuç

Sonuç olarak kendi kendine uyuması gerektiğini öğrendi. Bunun iyi birşey olduğunu umuyorum. Ancak bu konudaki kaygılarımı da paylaşmadan edemeyeceğim. Genel olarak "eğitim" dediğimiz şeyin, nasıl uygulandığının tartışılması ve sürekli olarak sorgulanması gerektiğini düşünüyorum. Yalnızca ben değil tabii, bu konuda çok değerli insanlar tarafından yapılmış çok önemli çalışmalar var; örneğin Chomsky'nin BGST yayınlarında çıkmış Demokrasi ve Eğitim kitabı. Benim dikkat çekmek istediğim nokta da uyku eğitimi konusunda ne kadar demokratik davrandığımız.

Şimdi flashbackle 6-7. ay civarına dönecek olursak bebeklerin genelde bu zamanlarda kendi kendilerine hareket etmeye başladıklarını gözlemleriz. Otururlar, emeklerler veya bir yere tutunup ayağa kalkabilirler. Bizim case'imizde YavruSu kendi kendine hareket etmeye başlayınca işin boyutu gerçekten çok değişti. Kendi kendine hareket edebildiği zaman çok mutlu bir bebek oldu, kucağa almak veya herhangi bir nedenle hareketini kısıtladığımız zamansa tam tersi çok aksileşti. Uyku problemlerinin de bu dönemde başlaması bana pek tesadüf değilmiş gibi geliyor: bebeklerin artık anneden bağımsız bir birey olmaya başladığı ilk dönem. Sonra 9-10 ay civarında bebekler artık çoğu şeyi anlamaya başlarlar, rahatça emekler ve hatta bazı tezcanlıları yürümeye bile başlayabilirler. Uyuyamamanın başka nedenleri de vardır elbette ancak beşik denilen şeyin ne kadar demokratik olduğu konusunda ciddi şüphelerim var. Güvenlik adı altında özgürce hareket etmenin tadına varmış bir bebeği parmaklıkların arasına koymak ne kadar doğru gerçekten bilemiyorum. Biz uyandığımızda kendimizi bir kafesin içerisinde bulsak ne yaparız? Acaba bebeklerimize 'uyku eğitimi' adı altında çaresizliği mi öğretiyoruz? Gün gelip özgür bir birey olmalarını istediğimizde bu iki yüzlü bir davranış olmayacak mı? Bilemiyorum, yeniden düşünmeli, çok düşünmeli ve hep sorgulamalı... Sonuç olarak yine uykusuz kalmalı, bu konuda çok uyanık olmalı!

Güncelleme: Bu yazıyı yazdıktan sonra, beşiğinde uyutmaya çalışmaktan vazgeçtik ve kendisinin kolayca inip çıkabileceği yer yatağı sistemine geçtik. Şu anda 22 aylık ve hala bizimle uyuyor ve bu ailecek hepimizi çok daha mutlu ediyor.