11 aylık bebekler önemli bir zihinsel atak yaşadıkları için bu dönemde doğumdan itibaren tuvalet ihtiyacını 'söyleyen/haber veren' bebekler bile tuvalet iletişimine yüz çevirebilirler. Bu ataktan (50-55 hafta arası, ortalama 11-12,5 ay arası) sonra bebekler rutinleri anlamaya başlarlar. “Dışarı çıkıyoruz” dediğinizde ayakkabılarını ve montunu getirir, her akşam yemeğinden sonra banyo yaptırıyorsanız, sofradan iner inmez banyoya koşarlar. Eğer tuvalet iletişimine 11 aydan önce başladıysanız, tuvaleti geldiğinde tuvalete ya da lazımlığa giderler. Eğer 1 yaşına kadar tuvaletini hep bezine yaptıysa, tuvaleti geldiğinde bezine yapabileceğini ve annesinin-babasının bezini değiştirip yerine yenisini takacağını bilir. O yüzden bu dönemden sonra iletişime başlıyorsanız başlangıçta biraz daha zorlanabilirsiniz. Benim önerim, lazımlık yerine tuvalet adaptörü kullanmak olacaktır. Çünkü bebekler anne-babalarının yaptıkları şeyleri taklit eder ve onların yapmadıkları şeylere güvenmezler. O yüzden bu dönemden sonra başlayan bebeklerin lazımlıktan korkması ya da onu oyuncak olarak görmesi çok normaldir.
Bir tuvalet adaptörü edinip (hatta mümkünse tuvaletle aynı renkte bir adaptör daha iyi olur, çünkü bebekler her şeyi aynı anne-babaları gibi yapmak isterler), siz tuvalete gittiğinizde onu yanınızda götürerek başlayabilirsiniz. Neler yaptığınızı tek tek anlatıp göstererek onu da dahil edebilirsiniz. Size tuvalet kağıdı koparıp verebilir, sifonu çekebilir, ulaşabileceği bir yerde havlusu olursa o da sizinle birlikte ellerini yıkayıp havlusuna silebilir. Bu şekilde yeni tuvalet rutinini gösterip anlatırsanız konuyla ilgili iletişime geçmiş olursunuz. Bir süre sonra o da sizinle iletişime geçecektir. Ancak işin içerisinde iyice öğrendiği rutinin değişmesi/yeniden öğrenilmesi olduğu için biraz zaman alabilir. Bu arada kesinlikle zorlamamak, kızmamak gerekir. Bu süreci mümkün olduğunca pozitif bir deneyim olarak hatırlaması çok önemlidir. O yüzden başlangıçta kısa ziyaretler yaparak başlayabilirsiniz. Tuvalete çişini/kakasını yapması ilk etapta çok önemli değildir, zamanla alışıp tanıyıp güvendikçe yapacaktır.
Bu süreci aynı kendi kendine yemek yemeyi öğrenmesi gibi düşünebilirsiniz. Boşaltım ihtiyacı da beslenme gibi temel bir ihtiyaçtır. Çocuğunuzun lokmaları masadan eliyle tutup alamıyor diye onun el-göz koordinasyonunun gelişmesini beklemezsiniz ve doğduğu günden itibaren onu beslersiniz (benzer şekilde siz onu tuvalete tutarsınız). Kendi kendine oturup yiyeceklere uzanmaya başladığında, önüne yemekleri koyarsınız (benzer şekilde lazımlığa/tuvalete oturtursunuz), önceleri döker saçar ama bol pratikle kendi kendine yemeye başlar. Bazı günler iştahı yoktur, yemek yemek istemez (benzer şekilde lazımlığına/tuvalete oturmak) ama bazı günler siz sormadan "mama mama" diye eteklerinizde dolanır (benzer şekilde "kaka kaka" diye). Yemek yemek istemediği zaman zorla ağzına kaşık sokmazsınız, bilirsiniz ki bu bir dönemdir ve geçecektir. Ve gerçekten geçer… Bir gün bir bakarsınız ki o küçük insan, sofrada sizinle birlikte çatal-kaşık kullanarak yemek yiyordur. Tabii bu olana kadar üstünden-başından, evin her tarafından yemek parçaları (ya da çiş-kaka) temizlemek zorunda kaldığınız anlar çok olacaktır. Ama bunun için ne ona kızarsınız, ne de kendinize, çünkü bilirsiniz ki o daha bebektir ve bebekler yeni bir şey öğrenirken bunların olması çok normaldir. Tuvalet de işte aynen böyle, doğal bir gelişim sürecidir, o yüzden doğal olmak, rahat davranmak çok önemlidir. Diğer gelişim süreçlerinde olduğu gibi bol sabır, bol destek ve bebeğinize kendisini geliştirmesi için bol fırsat vermeniz gerekir.
* * *
Geç başlayanlar (5-18 ay arası) için de erken başlayanlar için de ilk yapılacak şey bezsiz zaman geçirmek olmalıdır. Bezsiz zaman’ın nasıl yapılacağı ile ilgili ayrıntılı bilgiyi şu yazıda bulabilirsiniz.
Bu şekilde gözlem yaparken dikkat edilmesi gereken dört şey vardır:
1. Çiş yapmadan önce ne gibi sinyaller verdiğine dikkat etmek. Bir anda huysuzlanıyor mu, oyun oynarken sessizleşip duruyor mu, bir köşeye mi gidiyor, bacaklarını çapraz mı yapıyor, çiş dansına mı başlıyor ya da sadece burnunu mu kaşıyor? Her bebeğin sinyali kendisine özel olmakla birlikte bebeklerin verdiği farklı sinyaller için bkz.Tuvalet İletişimi Yöntemi
2. Çişini yaptığını farkettiğiniz anda, eğer bebeğiniz küçükse “çişşş” sesi çıkarmak, biraz daha büyükse çişini yaptığını söylemeniz önemli. Böylelikle bedensel ihtiyacının farkına varıp onun bir de ismi olduğunu öğrenecektir. "Aaa aylardır yapıyordum ama meğer bunun bir ismi varmış" derse şaşırmayın, moda terimle ifade etmek gerekirse 'farkındalık' geliştiriyordur :)
3. Bezsiz zaman geçirirken çişini yapmaya başladığında, “Dur! Çiş lazımlığa/tuvalete" diyerek onu lazımlığa götürebilirsiniz. Ve çişini yapmış olsa da götürüp lazımlığa/tuvalete oturtabilirsiniz. “Çişini yaptı zaten, bir daha yapmaz” diye düşünmeyin çünkü, genellikle idrar torbalarının tümünü boşaltmazlar, boşaltsalar bile, alıp tuvalete tutmak onlara çişin tuvalete yapılması gerektiği mesajını verir. Ve her seferinde tuvalete tuttuğunuzda ya da lazımlığa oturttuğunuzda, bir süre sonra kendisi gidip bu ihtiyacını tuvaletin ya da lazımlığın yanında karşılayacaktır.
4. Son olarak, bu gözlemi yapacağınız günlerde ve saatlerde başka hiçbir şey yapmayıp onun yanınızda olmanız çok önemli. Tüm dikkatinizi ona verin, bilgisayarınızı ve hatta telefonunuzu bile kapatın. Gözlem için önerilen süre bir hafta, günde 2 saattir. Ama bunaldığınızı hissediyorsanız, bırakın ve daha rahat olduğunuz başka bir zaman tekrar deneyin.
Bebeğiniz lazımlığa ya da tuvalet adaptörüne oturmayı reddediyorsa:
- Bazı bebekler tuvalete/lazımlığa oturmak konusunda direnç gösterebilir ki bu çok normaldir; bu durumda, yine de tuvaletin/lazımlığın yanına götürüp "çiş tuvalete/lazımlığa" denebilir. Hatta bezdeki kakalar birlikte tuvalete dökülüp "kakalar tuvalete" denilip birlikte sifon çekilebilir. Akşamdan sabaha öğrenmesini beklemeyin ama bir süre sonra aradaki ilişkiyi anlayacaktır. Yalnız bu noktada istikrarlı olmak çok önemlidir.
- Bir süre sonra aradaki ilişkiyi anlayıp bezini hala bırakmak istemiyorsa, bir süre bezini açıp lazımlığın üzerine serebilir ve o şekilde oturmasını ya da onu da tercih etmiyorsa beziyle birlikte oturmasını teşvik edebilirsiniz. Eğer istemiyorsa, güvensizlik hissediyorsa yine de zorlamamak çok önemlidir.
- Bu noktada bebeğinizin güvenini artırmak için farklı objeler dahil edebilirsiniz. Yalnızca lazımlığın yanında okuyacağınız kitaplar, lazımlığın yanına küçük bir sepet oyuncak ya da ilgisini çeken farklı malzemeler koyabilirsiniz.
- Lazımlığa oturma dansı/şarkısı da etkili olabilir. Birlikte bir dans uydurup lazımlığa doğru gidebilirsiniz. Örneğin: 1, 2, 3, çişş, koş koş, tuvalete koş, hop çok gittin, şimdi biraz geri gel, 1, 2, 3 ve otur, sonra çişşş gibi...
- Belki lazımlık hoşuna gitmiyordur, sizin gibi yapmak istiyordur. Çünkü örneğin bazı bebekler, kendilerini güvenceye almak için anne-babalarının yediği şeyleri yemeyi daha çok tercih ederler (Baby Led Weaning kitabı). Eğer sizin tuvaletinizi kullanmayı tercih ediyorsa, tuvaletle aynı renk bir adaptör alabilirsiniz. Ya da lazımlığını kendisinin seçmesini sağlayabilirsiniz.
- Yine güven kazanması için başka çocukları görmesi etkili olabilir. Bunun için daha büyük bir arkadaşını evinize davet edip lazımlığına oturmasını sağlayabilirsiniz ya da kütüphaneden kitaplar ödünç alabilirsiniz. Etrafınızda hiç çocuk ya da kütüphane yoksa, onun adaptörüne/lazımlığına siz oturup model olabilirsiniz.
- Bir de daha büyük bebekler için, kontrolü onlara vermek çözüm getirebilir. Bebeğiniz her şeyi kendisi yapmak istediği bir dönemde ise sizin lazımlığa oturtma çabalarınıza ters tepki verebilir. Bunun için Bezsiz Bebek grubunda bir arkadaşımız şöyle bir çözüm bulmuştu: tuvaletin önüne birkaç basamaklı merdiven koyup, “hadi sen kendin çık yap” diyerek topu 15 aylık çocuğuna atmış. Çocuğu da gayet mutlu bir şekilde çıkıp oturmuş. Bu dönemde (ve aslında her dönemde) bebekler bir şeyi kendileri bsaşardıklarında çok büyük haz duyarlar. O yüzden bebeğinize kendisi başarması için fırsat vermeniz önemlidir.
- Son olarak bebeğiniz eğer bir yerlere gizlenerek kakasını yapmaya başladıysa mahremiyet duygusu gelişmiş demektir. Eğer böyle bir dönemdeyse, bebeğinize lazımlık ya da tuvalet teklif ettiğiniz zaman sizin yanınızda tuvaletini yapmak istememesi normaldir. Bunun için bir bahaneyle yanından ayrılıp onu yalnız bırakabilirsiniz. Böylece çişini ve kakasını daha rahat yapacaktır.
Deneyimlerinizi paylaşmak, diğer ebeveynlerin tecrübelerini okumak isterseniz, facebook grubumuza
katılabilirsiniz.
Tuvalet İletişimi (0-18 ay)
18 aydan büyük bebeklerle tuvalet iletişimi için bakınız: Baskıcı Olmayan Tuvalet İletişimi
Kaynaklar
Ingrid Bauer / Diaper Free: The Gentel Wisdom of Natural Infant Hygiene
Christine Gross Loh / The Diaper Free Baby: The Natural Toilet Training Alternative
Andrea Olson / ECSimplified: Infant Potty Training Made Easy http://ecsimplified.com/book/
----------------------------
Tuvalet İletişimi Kitabı artık tüm kitapçılarda ve online kitabevlerinde:
No comments:
Post a Comment