Motor gelişim / Motor beceri

Psikoloji bilgim sınırlı ancak matematik öğretmenliği masterı yaptığım sırada çocukların gelişimi ile ilgili bir ders almıştım, orada öğrendiğim kadarıyla, örneğin motor beceri değil, motor gelişim olarak bahsediliyordu literatürde. Ve bu motor (ve zihinsel, ve dil, ve duygusal, ve sosyal) gelişimin bir parçası olarak çocukların belli aylarda belli şeyleri yapabildikleri söyleniyordu; doğal olarak.

Şimdi çocuklardaki bu normal gelişim sürecinin, 'beceri' olarak adlandırılması ve bu 'beceri'lerini geliştirmeye yönelik aktiviteler yapılması, normal gelişim süreci içerisinde belki 15 gün belki 3-4 ay sonra kendiliğinden yapmaya başlayacağı şeyleri sanki sınava hazırlanırmış gibi hergün tekrar ettirmenin altında yatan nedenler nedir diye düşünüyorum. Bu yalnızca bir grup annenin bunu hırs yapmasıyla açıklanamaz. Olayın altında yatan şeyler eminim daha derindir. Yalnızca rekabet ve hırs kelimelerinin de bunu açıklayabileceğini zannetmiyorum. Yeni dünya düzeni ve kapitalist yaşamın yanısıra, kültürle ve başka şeylerle de ilgili olduğunu düşünüyorum.

Ancak benim dikkat çekmek istediğim nokta bu sefer başka. Normal gelişimin bir parçası olarak çocuklar zaten belli dönemlerde belli şeyleri yapıyorlar. Özel olarak örnek vermek gerekirse, çocuklar, 18-36 ay arasında bir dönemde renklerin ve şekillerin ayırdına varıyorlar. Fakat bunun için aktivite düzenlenip illa yapıp yapamadıklarının gözlemlenmesi veya tam olarak kaçıncı ayda bunu yaptıklarının saptanması gerekmiyor. Ha 2 ay önce ha 5 ay sonra, bunların pek bir önemi yok. Fakat tam tersi bu aktivitelerle çocukların bilinçaltına aynı renklerin hep bir araya toplanması gerekir gibi bir şey sokarak saplantı oluşturulmasından korkuyorum. Herhangi bir düzen saplantısı olmasa dahi, bunun yaratıcılığı engelleyeceğini düşünüyorum. Çocuk farklı kombinasyonları kendisi deneyimleyip hergün yeni bir şey yaratacağı yerde, ona sanki fabrika işçisine malzeme tanıtır gibi ayrıştırma yapması için renk ve şekil tanıtımı yapmayı çok sistemci bir bakış olarak değerlendiriyorum. Ve bu tarz etkinliklerden açıkça korkuyorum; seneye çok sevdiğimiz bir öğretmenin Montessori okulu açacak olması dolayısıyla bebişi gönderme gündemimiz olduğu için daha çok korkuyorum.

Siz kendinizi düşünün şimdi, bir puzzle'ı kaç kere yapabilirsiniz? 1 kere! Yaparsınız ve biter. Ya da bir kere yaptıktan sonra aynı puzzle'la başka şeyler yapar mısınız? Yapmazsınız, o puzzle'dır, çözülmüştür ve bitmiştir, yerine kaldırırsınız. Ama çocuklar yapar. Çocukları bırakırsanız, onlarla binbir farklı deney yapmaya çalışırlar. Yaparlar bozarlar, sonra yine yaparlar, sonra onları üstüste koyarlar, arka arkaya dizerler, alıp havaya atarlar ve daha bir sürü şey denerler. Bu yaratıcılıktır ve bütün çocuklar doğaları gereği yaratıcıdır. Bizim onlara gösterdiğimiz şablonların içine girmek zorunda değillerdir. İlla bir şey öğretmekse derdimiz, kendi yarattığı şeylerin, özgün eserlerin daha güzel olduğunu ve bunlara değer vermeyi, bunları geliştirmesi gerektiğini öğretebiliriz.

Eğitim Sistemi

Gerçi bu Türkiye'deki eğitim sistemi içerisinde çocuğun varoluşunu nasıl etkiler bilemiyorum. Yani ortaya konan nesnenin tıpkısını çizmeyi isteyen bir resim öğretmeni, sadece notada yazanı çaldıran bir müzik öğretmeni, matematik sorularının çözümlerini ezberleten sınav sistemi, okyanuslardaki hava akımının iklim değişikliğine etkilerini tartışmak yerine, hala atılan topların nereye düşeceğini hesaplatan fizik dersindeki başarısı ne olur bilemem. Ama bildiğim şey zaten hali hazırda bulunan sistemin kendi içerisinde çok problemli olduğu ve iddia edildiği üzere zekayı da geliştirmediği. Hep derler ya Türk eğitim sistemi Amerika'nın yanında çok iyi durumda diye, kıyaslamayı ne üzerinden yaptığına bakar bu. Matematik uygulaması örnek gösterilir, ki gerçekte matematikle uzaktan yakından ilgisi yoktur ve kesinlikle zeka göstergesi değildir.

Derdimiz onların zekasını geliştirmek olmamalı zaten. Zeki olduğu halde saçma sapan işler yapan milyonlarca insan var. Kaç yaşında konuştuğu, kaç yaşında yazdığı, bunların hayatta hiçbir önemi yok gerçekten. Ben mesela master dersini vermeye 398 aylıkken başlamıştım :P (bir de böyle bir şey var, aslında bu harketi 2 hafta önce yapıyordu da ben ancak yazabildim :) Zeka geliştirdiğini iddia eden oyuncakların da daha çok test amaçlı olduğunu düşünüyorum ki bu da tesadüf değildir zaten. Zekayı seçme sınavlarıyla test edilecek bir şey olarak görmekten öteye gidemeyen toplumumuzun birebir yansımasıdır. Zeka varsın aynı yerde kalsın diyorum, bunun hiçbir önemi yok. Ancak yaratıcılıkları örselenmesin çocukların. Gelişmese bile örselenmesin.

Tüm oyuncakların bir özelliğe göre gruplanması fikrini politik sebeplerden dolayı da itici buluyorum. Bugün oyuncakları renklerine göre ayıran çocuğun yarın insanlara aynı muameleyi yapmayacağının bir garantisi yok. Her durumda olduğu gibi tersinin olmasının da garantisi yok elbette ama ne kadar az şablon, o kadar iyi diyorum. Ve bizim kendi başımıza kalıp birşeyler üretmeye ihtiyaç duyduğumuz kadar onların da buna hakkı var diyorum. Bize, çocuklarımızla olan ilişkilerimize ince ayar çekmemizi salık verenlere karşı şu yazıyı bir daha okumanızı tavsiye ediyorum (sözümün meclisten dışarı olduğunu belirtip, çoğu duyguyu yaşamış bir anne olarak tabii ki kendime de tavsiye ediyorum :)

Not: Yazıya ulaşamazsanız orijinali icin buraya bir tık.

-yazının devamı-