Geri Dönüşüm Kodlarına Dikkat!

Eylül ayı bitmeden bu konuyla ilgili yazmayı planladığım daha çok yazı vardı ancak bir türlü fırsat bulamadım. Muhtemelen bu ayın sonuna kadar yetiştiremeyeceğim ama planladığım şeyleri ara ara yazmaya devam edeceğim. Öncelikle, daha önce bahsettiğim geri dönüşüm kodlarının ne anlama geldiğini daha ayrıntılı yazmak istiyorum.

Plastiği hayatımızdan çıkarmak istiyorum dediğimde T. bana Times dergisinde okuduğu bir makaleyi önermişti. Makale plastiği yaşamından çıkarmaya karar veren Jeanne Haegele adlı kadının tuttuğu blogdan bahsediyor, kadının yaşadığı zorlukları anlatıyordu. Blogun adı Life Less Plastic. Jeanne, markete gidip ürün seçerken nelere dikkat ettiğini, diş macunu, temizlik malzemesi, deodorant gibi şeyleri plastik kullanmadan nasıl yaptığını ve plastiği yaşamından çıkarmak için ne gibi adımlar attığını anlatıyor; ayrıntıları blogundan okuyabilirsiniz. Bir de şu video var, biraz yüzeysel ve sonu da biraz abuk bitiyor ama süpermarketlerde karşımıza çıkan plastiklerin nerelerde gizli olduğunu gösteriyor. Vaktiniz olursa bir göz atabilirsiniz.

Ben şimdi sizlere Jeanne'ın plastiğin sağlığa zararlı etkilerinden bahsettiği yazısını ve Evren'in şu yazısında linkini verdiği plastik kullanım rehberini özetlemeye çalışacağım.


1 - PET (Polyethylene Terephthalate): Kaçının!

KULLANIM ALANLARI: Su şişesi, soda, kola gibi gazlı içeceklerin şişeleri, yağ şişeleri, kozmetik şişeleri, sıvı sabun şişeleri, bazı kavanozlar.

ZARARLARI: Bunlar tek kullanımlık şişeler, uzun süreli kullanımda içinde bulunan antilom ve ftalat maddelerini sızdırma tehlikesi var.

2 - HDPE (High Density Polyethylene): Görece güvenli.

KULLANIM ALANLARI: Süt şişeleri, plastik torbalar, yoğurt kapları, deterjan kapları.

3 - PVC (Polyvinyl Chloride, aka Vinyl): Nam-ı diğer Zehirli Plastik! Aman dikkat!

KULLANIM ALANLARI: Oyuncaklar, yumuşak plastik önlükler, yağmurluk, yağmur botu, genel olarak su geçirmeyen ayakkabılar, montlar, banyo perdesi, plastik yer döşemesi, duvar kağıdı, elektrik kabloları, su boruları, bahçe hortumu, pencere ve kapı çerçeveleri, kozmetik ürünleri (losyon, şampuan, tırnak cilası), araba iç dizaynında ve medikal malzemelerde (kan, plazma ve damar içi sıvılarını taşımak için kullanılan torbalar, beslenme, solunum ve diyaliz tüpleri, sonda, solunum maskesi ve eldivenler).

ZARARLARI: Direkt temas dışında havaya kimyasal gazlar salması dolayısıyla da çok tehlikeli bu grup. Zaten paket açıldığında etrafa saçılan o keskin kokusundan tanırsınız mutlaka. Bende başağrısına sebep oluyor çoğu zaman. Bunun dışında akciğer yetmezliği, kilo artışı, insüline karşı direnç, sperm sayısında düşüş, spermin DNA'sını bozma; ayrıca ftalat ile karıştığı zaman erkek çocukların üreme sistemlerinin gelişimini olumsuz etkiliyormuş, testislerin normal yerine inmesi gerekirken karın kısmında kalması, küçük testis torbalı ve küçük penisli olmalarına sebep oluyormuş. Daha da zararlısı PVC'yi yumuşatmak için veya ömrünü uzatmak için eklenen diğer kimyasal maddeler PVC'den sızabiliyormuş ve bu maddelerin çoğu kansorejenmiş.

4 - LDPE (Low Density Polyethylene): Görece güvenli.

KULLANIM ALANLARI: Ekmek poşetleri, kuru temizleme poşetleri, plastik yiyecek kapları, ağır eşya taşımak için kullanılan kalın plastik torbalar.

5 - PP (Polypropylene): Görece güvenli.

KULLANIM ALANLARI: İlaç şişeleri, şişe kapakları, paketleme bandı, pipetler, patates cipsi paketleri, saklama kapları, tabak çanaklar.

6 - PS (Polystyrene, aka Styrofoam): Kaçının!

KULLANIM ALANLARI: CD ve Video kutuları, yumurta kutuları, plastik çatal-bıçak-kaşık takımları, et tepsileri, paketlemede kullanılan köpükler.

ZARARLARI: Kansorejen bir madde olan styrene sızdırabilir ve ayrıca hormonal değişimlere sebep olabilir.

7 - PC (Polikarbonat ve Diğer): Kaçının!

KULLANIM ALANLARI: Biberon, konserve kutuları, genel polikarbon su şişeleri, gözlük, güneş gözlüğü, kahve makinesi, laptoplar, CD ve DVD'ler, su filtresi, kağıt, tekstil, arabalar, diş dolgusu macunu.

ZARARLARI: Bu grup kalanları toplamak için genel bir grup aslında. İçinde BPA da olabilir, bitkisel bazlı biyobozunur yeni nesil plastik olan PLA da (Polilaktik Asit). O yüzden 7 numaralı plastik kodu için daha fazla araştırma yapmak gerekir. BPA'ya gelince, bu konuda hala tartışmalar devam ediyor olsa da hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda BPA, prostat ve meme kanseri, pubertenin erken başlaması, üreme organlarında bozukluk, sperm sayısının azalması, meme bezi değişikliği ve hamile kalmada zorluk ile ilişkilendirilmiş.

* * *

Biz bunlardan sonra bir katman daha temizlik yaptık:

Geri dönüşüm koduna göre güvenli olmayan tüm oyuncakları ve kapları önceden geri dönüştürmüştük zaten; sonrasında diş fırçalarını BPA'sız olanlarla değiştirdik, sabun ve şampuanlardan 1 numaralı kutuda olanları değiştirdik, 2 numaralı kutulara koyduk, YavruSu'nun yemek sandalyesinin tepsi kısmını çıkardık altına yükselti koyarak bizim masaya yakınlaştırdık, banyo malzemelerini (kova, su dökme tası, banyo oyuncakları) elden geçirdik ve 5 numaralı olanlarla veya BPA'sız olanlarla değiştirdik, yağmurluk ve yağmur botlarını PVC'siz aldık, kahve makinesinden kurtulduk onun yerine tamamen çelik French press aldık.

Ancak hala bitmedi, Berceste'nin dediği gibi "istilacı bu plastikler", herşeyin altından çıkıyorlar. Gerçekten çok daha ciddi adımlar atmak gerekiyor. Bir sonraki yazıda çevre için çalışan güzel insanlara yer vereceğim. Şimdilik elinizin değdiği hiçbir şeyin plastik olmaması dileğiyle hoşçakalın!

Kaynaklar:

Be wise with plastics. Healthy Child, Healthy World. Retrieved from
http://healthychild.org/5steps/5_steps_5/?gclid=CNiykc2XkaICFRMMDQod9Ccpjg

Negative health effects of plastic: A Strong Possibility. Life Less Plastic. Message posted to http://www.lifelessplastic.blogspot.com/2007/10/negative-health-effects-of-plastic.html

Understanding plastic recycling codes: A handy guide to safe plastic use. Retrieved from http://www.plasticfreebottles.com/pdf/Understanding-Plastic-Codes.pdf

Polyvinyl chloride. Wikipedia. Retrieved from http://en.wikipedia.org/wiki/Polyvinyl_chloride