Bir önceki bölümde bebeklerin kendilerine özgü zamanlamasından ve bezsiz zaman'ın öneminden bahsetmiştik. Bebeğinizin sinyallerini gözlemlemek ve bebeğinizin kendine özgü zamanlamasını, doğal ritmini öğrenmek için çok önemli olan bu zamanın korkulu bir rüyaya dönüşmemesi için alınabilecek önlemlerden bahsetmiştik.
Son 3 bölümdür "tuvalet iletişimi ne zaman?" sorusuna cevap olarak hep bebeklerin zamanlamalarından bahsettik. Peki anne-babaların ya da bebek bakımıyla ilgilenen diğer kişilerin zamanlaması yok mudur? Elbette vardır!
Ne zaman?: Sezgisel zaman
Sezgisel zaman, başlangıçta, genellikle altını kirlettiğini farkettikten sonra “Ah! Biliyordum kakasını yapacağını!” şeklinde tezahür edebilir. Modern hayatın getirdiği bilgi fazlalığı --ve hatta bazen kirliliği-- içten gelen seslerimizi bastırabilir. Oysa, bebek bakımıyla ilgilenen anneler, babalar ve hatta kardeşler genellikle bilir bebeğin ne zaman kaka yapacağını.
Hatta öyle ki anne bebekten uzakta olduğunda bile bebeğinin kaka yapacağını hisseder. Örneğin, ben bir gün kızları babalarına bırakıp bir kafeye çalışmaya gitmiştim. Bir anda bir kaka kokusu duydum. Evet doğru okudunuz, kahve değil, kaka kokusu. Etrafıma baktım, acaba birinden bir gaz kaçağı mı oldu diye ama etrafımda kimse yoktu. Sonra içimden geçti, bu koku bebişin kaka kokusuna benziyor, arayayım da söyleyeyim babası bir tuvalete tutsun diye ama eşim çıldırmış olduğumu düşünebilir diye vazgeçtim. Sonradan öğrendim ki bebiş tam o saatlerde kaka yapmış.
O yüzden, ne zaman burnunuz bebeğinizin kaka kokusunu duyarsa ya da içinizdeki ses, "kalk kadın/adam şu bebeği bir tuvalete tut, kendi gidemiyor, yazıık" diyorsa, o zamanlarda da tuvalete tutabilirsiniz bebelerinizi. Tuvalet iletişiminin başka bir güzelliği de budur: içinizdeki sesi dinlemeyi yeniden öğrenip kendinize güveninizi artırır. Yalnız dikkat, o sol koldaki, "aman boşveeer, bırak bezine yapsın" diyeni değil, diğerini dinleyeceksiniz.
Su uyur, çişin %95’inin su olduğu düşünülürse, çiş de uyur. Evet bebekler ve aslında tüm insanlar, uyurken çiş yapmazlar ama tabii ki çişin içeriğinin çoğunluğunun su olmasından değil. İşin esprisini bir yana bırakacak olursak, gece çiş yapmamamızın asıl nedeni vücudumuz tarafından kendimizi kirletmememiz için salgılanan ADH, Antidiüretik Hormon'dur.
ADH (Antidiüretik Hormon): Vazopressin olarak da bilinen Antidiüretik Hormon (ADH), hipofiz bezi tarafından salgılanır ve memelilerin büyük çoğunluğunda bulunur. Bu hormonun esas amacı, böbreklerden su geri emilimini arttırmaktır. Vücut susuz kaldığında, ADH salgılanır ve böbreklerin suyu tutması sağlanır; böylece, idrar üretimi azalır[1]. ADH yalnızca vücudumuz susuz kaldığında değil, geceleri de daha fazla salgılanır ve böylece gece uykuda çiş yapmamıza engel olur. Bebekler ve tüm insanlar ve hatta ADH salgılayan diğer memeli hayvanlar, gece uyurken çiş yapmazlar, uyanınca yaparlar.ADH'den haberi olmayan ebeveynler (--ki biri de bendim ilk kızımda) bebeklerinin kaslarının gelişmediğini, o yüzden gece uykusunda bütün gece bezlerini doldurduğunu düşünürler. Oysa ki, bebekler uykularında çiş yapmazlar, uyanıp yaparlar.
Şu manzarayla karşılaşmamış bir ebeveyn yoktur sanırım:
Bebek yatakta rahatsızca hareket etmeye başlar, ya da henüz hareket edemiyorsa mızmızlanmaya başlar. Acıktı diye düşünen anne, bebeğin ağzına memesini dayar (ya da baba biberonu) ve bebek tekrar uykuya dalar. Fakat yarım saat sonra tekrar kalkar. Anne/baba tekrar emzirir, bebek tekrar uyur ve fakat bebek, tuvalet ihtiyacını gideremediği için yarım saat sonra tekrar kalkar ve bu kez mızmızlık katsayısı artmış olarak kalkar; çünkü, az önce emzirilerek uyutulduğu için bu defa daha çok çişi vardır. Anne/baba düşünür, çocuk yarım saat önce emdi aç olamaz, belki altını kirletmiştir deyip bezini kontrol eder. Bezi genellikle kurudur ya da kaçırmış gibi çok az ıslaklık vardır. "E bebek aç değil, açıkta değil neden uyumuyor bu!" diye kara kara düşünüp moraran gözlerini daha çok morartmak için internetin başına geçer ve uykusuz ebeveynler klübüne en hızlısından bir giriş yaparsınız...
Evet bebek aç değildir, açıkta değildir; ama işte sorun tam da budur. Bebekler, özellikle ilk 3 ay, kendilerini kirletmeme içgüdüleri çok güçlü olduğu için bez bağlıyken yani altları açık değilken bu işlerini rahatça yapamazlar. Ve gece boyunca, çişlerini tutamadıkları noktaya kadar kıvranıp dururlar.
Oysa ki bu sorunun çözümü gayet basittir. Kimya bilgilerimizden hatırlarsak, bir denkleme girenlerle (sütler), çıkanlar (çişler) eşittir. Yani gece bebeğinizi emziriyorsanız tuvalete de tutmalısınız ki rahatça uyuyabilsin.
İlk bebeklik devresini geçtikten sonra bizimki emmek için değil, çiş yapmak için kalkar oldu. Gece sinyalleri gündüzkine göre her zaman çok daha netti. Çünkü çiş yapmadan önce poposunu bir o tarafa bir bu tarafa deviriyor, bir 5 dakika kadar yatakta bu şekilde devrildikten sonra uyanıyordu. Ben de o kalkar kalkmaz çişe tutuyordum ve sonra birlikte uyumaya devam ediyorduk.
Yalnız evde büyük bir kardeş varsa ve bizim gibi hep birlikte aynı odada uyuyorsanız ve tuvalet de odanın içindeyse dikkat etmek gerekir. Örneğin bir geceyarısı tuvalet iletişimi kurduğunuz bebeğinizi tuvalete götürdüğünüzde “çişş çişş” diye çişini yaptırmaya çalışırken içeriden şöyle bir ses duyarsanız şaşırmayın: “Anneeee, kilodum ıslanmış!!! Böhüüü!!!” Sizden de aynı anda “böhüü” sesleri yükselebilir ki bu durumda yarı uyur bebeğinizin de uyanıp sizin koronuza aynı “böhüü” sesiyle eşlik etmesi işten bile değildir.
O yüzden gece hem diğer uyuyanları, hem de bebeğinizi uyandırmamak için mümkün olduğunca sessiz olmanızda fayda vardır. Zaten tuvalet iletişimine alışmış bebeklerle her zaman sözlü iletişim kurmanıza gerek yoktur. Onlar tuvalet pozisyonuna gelince de ne yapacaklarını gayet iyi bilirler ve bu pozisyona gelene kadar da çişlerini tutarlar. Tabii siz ardarda verdiği sinyalleri kaçırıp gece boyunca meme/biberon vermeye devam ederseniz, bir süre sonra sizden ümidi kesip sinyal vermeyi bırakabilir.
Ve tuvalet iletişiminin özünü tekrar hatırlatalım: bebeklerimizi hiçbir şekilde zorlamıyoruz, onlara anlatarak, göstererek, fırsat vererek, dilini/beden dilini anlamaya gayret göstererek iletişim kurmaya çalışıyoruz; onlarla sevgi dolu bir şekilde ilgileniyoruz, şimdi ve şu anda.
Not: Bebeğiniz gece uyurken düzenli olarak altını ıslatıyorsa, mutlaka doktorunuza danışınız. Gece alt ıslatmanın, gıda alerjisi, uyku apnesi gibi başka nedenleri de olabilir ancak eğer bebeğinizin ADH’u yetersiz geliyorsa, bu hormonun sentetik versiyonu doktorunuza danışarak tedavi amaçlı kullanılabilir[3]. Gece, uykuda alt ıslatma problemi tuvalet iletişimi kurulan bebeklerde çok az rastlanır bir durumdur[4]. Alt ıslatma problemi daha geç yaşta tuvalet eğitimi almış çocuklarda daha sık görülür[4]. NAFC kurumunun yayınladığı rapora göre 5 yaşındaki çocukların %20’si, 7 yaşındaki çocukların %10’u düzenli olarak altını ıslatmaktadır. Ve alt ıslatma sorunu bazen yetişkinliğe kadar devam edebilir[5]. O yüzden böyle bir durumda mutlaka doktorunuza danışınız.
Gelecek bölümde: Ne zaman?: Zaman zaman (yarı zamanlı tuvalet iletişimi)
Tuvalet İletişimi Facebook Grubu
Not: Bu yazı ilk kez Bebek Bakım Yapım Onarım sitesinde yayınlanmıştır.
Kaynaklar:
[1] Vasopressin: http://en.wikipedia.org/wiki/Vasopressin
[2] Doing EC and having a life: Part-time Elimination Communication explained: http://godiaperfree.com/wp-content/uploads/2013/06/GDF005-Transcript.pdf
[3] Nocturnal enuresis: http://en.wikipedia.org/wiki/Nocturnal_enuresis
[4] Bauer, I. (2006). Diaper free: The gentle wisdom of natural infant hygiene (p. 199). New York, NY: Plume.
[5] Pediatric Nocturnal Enuresis (Bedwetting): http://www.nafc.org/bladder-bowel-health/bedwetting-2/bedwetting/#PediatricPrevalence
----------------------------------
Tuvalet İletişimi Kitabı artık tüm kitapçılarda ve online kitabevlerinde:
No comments:
Post a Comment